Moed

Dit artikel is geschreven door Yvonne Marée, die ons team van Gewoon spiritualiteit komt versterken. (Red.)

Column: Een engeltje ter inspiratie

Met de engelenkaartjes werk ik net als met al het andere, op mijn eigen manier en ik vind het leuk om af en toe een engelenkaartje te pakken en me al schrijvend te laten inspireren. Het is iedere keer opnieuw een verrassing in welke richting de engeltjes me sturen. Het engeltje MOED wilde mij dit keer inspireren.

Wat een magnifieke tijd om in te leven! Maar oh, wat spannend ook! Er gebeurt zó veel. Ik zie het in mijn eigen leven, maar ook in dat van anderen. Al een paar jaar staat alles op zijn kop. De onderste steen komt boven. Niets kan meer verborgen blijven. No more secrets.

Ik zie dat er steeds op een steeds dieper niveau van ons wordt gevraagd om werkelijk schoon schip te maken in onszelf. Het lijkt wel of er op dit moment bij ieder van ons wordt gerammeld aan oude, vastzittende overtuigingen en patronen, aan onopgeloste zaken uit het verleden. Dat wat je tot nu toe hebt kunnen ontlopen, komt in deze tijd recht voor je neus te staan op zo’n manier dat je er niet meer omheen kunt.

Natuurlijk, we hebben een vrije wil. Niets verplicht ons om het aan te gaan of op te ruimen. Maar diep van binnen is dat wel wat we willen. In mijn healingwerk heb ik dagelijks te maken met mensen die zich willen bevrijden van oude ballast. Op mijn vraag wat ze willen bereiken met de healing, krijg ik meestal het antwoord: ‘vrijheid’ of ‘rust’.

Maar als we dit zo graag willen, waarom hebben we er dan zo’n moeite mee?
Ik weet niet hoe dat bij anderen zit, maar voor mijzelf weet ik dat iedere stap opnieuw om moed vraagt. Het vraagt moed om in de spiegel te kijken en mijn ogen te openen voor alles in mijzelf wat ik niet wil zien. Het vraagt moed om mezelf de vragen te stellen die ik niet wil horen. Hoe lang laat ik die oude pijn, die diep zittende angst mijn leven nog regeren? Hoe lang blijf ik mijzelf kwetsen, zodat anderen het niet kunnen doen? Hoe lang blijf ik anderen kwetsen om zelf niet gekwetst te worden? Het vraagt moed om het antwoord op deze vragen te horen. Het vraagt moed om in het oog van de storm te stappen, want aan de buitenkant ziet het er zo angstaanjagend uit. Je weet niet wat er komt in dit nieuwe gebied.

Het is vooral die eerste stap die zoveel moed vergt. Daarna kun je niets anders meer doen dan je overgeven aan de zich ontvouwende waarheid, die niet alleen de pijn blootlegt, maar die ook de opening biedt om de pijn voorgoed te bevrijden.

Aan de andere kant van de storm ligt al een nieuwe wereld, gedragen door inzicht en hier liggen oplossingen die je eerder niet had kunnen bedenken, omdat je visie werd versluierd door pijn en angst. Eenmaal aan de andere kant van de storm voelen die nieuwe oplossingen zo natuurlijk en vertrouwd, dat je niet begrijpt dat je deze niet eerder hebt ontdekt. De vrijheid, de ruimte en de rust voelen als een weldaad. Als een heilige stilte na de storm…!

© Yvonne Marée.

Nog even dit: the Sound of Silence, uitgevoerd door ‘Disturbed’ past helemaal bij wat ik hierboven geschreven heb. Hun vertolking van deze klassieke parel kwam bij mij binnen met zo’n heftigheid;  rauwe wanhoop en woede, omgezet in kracht. Een oproep om al onze moed bijeen te rapen en een einde te maken aan de stilte. Niet de heilige stilte na de storm, maar de verscheurende stilte die mensen uit elkaar drijft!

(De songtekst hebben we vertaald en van Nederlandse ondertiteling voorzien)

Vredelievend communiceren – deel 3

In deel 1 heb ik beschreven dat we oorlog met onszelf voeren als we negatieve gedachten over onszelf hebben en negatieve woorden die anderen over en tegen ons zeggen geloven en gaan overnemen. Het is al erg genoeg als het daarbij blijft, maar het geval wil dat we vervolgens anderen met onze negativiteit gaan besmetten. Als we in zo’n spiraal van negatieve gedachten zijn, verpakken we namelijk alles wat we zeggen daarin en kunnen we andere mensen in onze spiraal mee naar beneden trekken. Tevens hebben we regelmatig te maken met andere mensen die ons een schuld­gevoel proberen op te leggen door ons verantwoordelijk te maken voor hun gevoelens en ons daar­mee proberen te onderdrukken. Tenslotte zijn er nog de schuldgevoelens die we onszelf aanpraten. Mocht je deel 1 nog niet hebben gelezen, dan is hier de link Vredelievend communiceren.

Deel 2 gaat over onze innerlijke communicatie, onze gedachten die ons weghouden van vrede. Daarin

heb ik methoden aangereikt om onze negatieve gedachten te veranderen door onze innerlijke spraak te observeren en door positieve affirmaties te gebruiken. Nu is het tijd voor onze externe communicatie. De link naar het tweede deel is Vredelievend communiceren – deel 2.

Diepste innerlijke waarde

Onze communicatie met de buitenwereld kan nog wel een extra verbetering gebruiken. Alle­maal hebben we wel eens te maken met moeilijke gesprekken of conflicten met anderen. We kunnen ons daardoor heel ongemakkelijk voelen of zelfs gestrest raken. Alleen al de gedachte aan een ‘moeilijk’ gesprek kan dat al veroorzaken.

Ook daarvoor schieten Andrew Newberg en Mark Robert Waldman, auteurs van Woorden kunnen je brein veranderen, die ik in deel 1 en 2 ook al heb genoemd te hulp. Zij zeggen ga op zoek naar je diep­ste innerlijke waarde. Zo’n diepste innerlijke waarde kan zijn liefde, eerlijkheid, integriteit, authenticiteit, respect, vrede, vreugde en ga zo maar door. Hoe vind jij jouw diepste innerlijke waarde? Zoek een rustig plekje op en neem even de tijd om je te ontspannen door te geeuwen en je lichaam te rekken en strekken. Dan stel je in jezelf de vraag: wat is mijn diepste waarde? Sluit dan je ogen als je dat nog niet gedaan hebt en luister naar je innerlijke stemmen. Let op elke gedachte en alle gevoelens die er in je omgaan. Als er een woord of een korte zin in je opkomt, dan schrijf je dat op. Herhaal deze oefening een paar keer achter elkaar, zodat je een kort lijstje met innerlijke waarden krijgt. Dan bekijk je je lijstje en proeft als het ware elk woord dat je hebt opgeschreven. Omcirkel dan het woord of de zin waar je op dit moment het meest mee hebt. Met gesloten ogen herhaal je dat woord of die zin een paar keer in stilte en vervolgens hardop. Als dat het sterkste gevoel bij je oproept ten opzichte van de andere woorden/zinnen, dan is het de juiste. Anders doe je hetzelfde met één van de andere woorden/zinnen totdat je de juiste diepste innerlijke waarde hebt.

Doe deze oefening ‘s morgens in bed of vlak na het opstaan. Dan ben je nog in een intuïtieve staat. En geloof me het beïnvloedt je hele dag positief.

Deze oefening helpt om in wat voor situatie je ook verkeert, ervoor te kiezen uit je angst te blijven en zeker ervoor te kiezen om geen angst te creëren. Je diepste innerlijke waarde is namelijk altijd positief. Realiseer je dus op elk moment dat je opties hebt, dat je keuzes hebt. Je kunt bewust kie­zen. Nogmaals geen mens zal bewust kiezen voor angst. Als je bewust voor liefde kiest, zul je mer­ken dat het werkt. Door na te denken over je diepste innerlijke waarde – die altijd dicht in de buurt van liefde komt of zelfs liefde is – houd je je neuro-endocriene en psychologische reacties op stress op een laag niveau. Zo simpel is het. Zodra je je intensief concentreert op woorden als ‘vrede’ en ‘liefde’ worden de emotionele centra in je hersenen namelijk rustiger. De concentratie op die woor­den activeert de thalamus. Die sluist die binnenkomende boodschap van vrede of liefde door naar de rest van de hersenen waardoor er stoffen vrijkomen zoals dopamine die je een prettig gevoel geven. Dit zorgt er weer voor dat angst en twijfel vervagen en je lichaam kan ontspannen. De ge­zondheid van je hersenen verbetert hierdoor, bovendien bescherm je jezelf tegen een burn-out en verminder je de neiging om te blijven malen over mislukkingen. En als klap op de vuurpijl: je zult ook niet zo snel en defensief reageren in ongemakkelijke situaties.

Dit is dus een interessante oefening en als je die een tijdlang volhoudt (minstens tien dagen achter elkaar en het liefst elke dag), zul je merken dat je gevoel voor compassie groeit. Uit onderzoek blijkt zelfs dat de dikte van je neocortex (ons derde brein naast ons reptielen- en zoogdierenbrein) hierdoor groter wordt en je amygdala – het vecht- of vluchtsysteem van je hersenen in het zoogdierenbrein – in omvang afneemt. Het is dus zo dat alleen al het nadenken over je diepste innerlijke waarde neuro-endocriene en psychologische reac­ties op stress op een laag pitje kan houden. Het nadenken over en het bevestigen van je diepste inner­lijke waarde zorgen voor een verbetering van de gezondheid van de hersenen. Als we nog voordat we ’s morgens onze ogen openen even contact maken met onze diepste innerlijke waarde, dan beginnen we de dag al positief en worden we minder afgeleid door de problemen die zich tijdens de dag voordoen. Als jij bijvoorbeeld respect als diepste innerlijke waarde hebt en je leeft dat ook, dan benader je anderen ook met respect. Dat zorgt ervoor dat je anders je gesprekken ingaat.

Geweldloze communicatie

Marshall B. Rosenberg heeft zo zijn eigen methode om vreedzame communicatie met anderen te bereiken. Ook hij weet dat we dan eerst naar binnen dienen te gaan om te ontdekken hoe we onszelf en anderen zien en hoe we ons best doen om onze behoeftes te vervullen. Hij noemt dat de basis van geweldloze communicatie. Tegelijkertijd is hij zich ervan bewust dat dit nu juist ook het moeilijk­ste is aan zijn methode, want het vraagt een enorme eerlijkheid en openheid naar jezelf toe. We zullen namelijk vastgeroeste ideeën moeten loslaten. De twee vragen waarop we zo eerlijk en open mogelijk dienen te antwoorden staan in het volgende schema vermeld, aangevuld met sub- en hulp­vragen.

Als je met de vragen aan de slag gaat, zul je inderdaad merken dat het beantwoorden beslist niet meevalt. Ook volgens Rosenberg komt dat omdat we heb­ben geleerd te denken in termen van straf en beloning, in plaats van na te gaan wat er in ons leeft en wat het leven mooier maakt. Om het leven mooier te maken, worden in geweldloze communicatie geen woorden gebruikt die implice­ren dat de ander niet deugt. Ook geven we geen kritiek, we beledigen en veroordelen de ander niet, en we onderwerpen de ander ook niet aan een psychologische analyse. Volgens Rosenberg geven de woorden waarmee we iemand veroordelen op een destructieve, suïci­dale manier weer wat er in ons zelf leeft. Dat is eigenlijk de wet zo boven zo beneden, zo binnen zo bui­ten, zoals in deel 1 is beschreven, op een andere manier gefor­muleerd. Veroordelingen werken er niet aan mee dat mensen het prettig vinden in ons gezelschap te zijn, laat staan dat ze willen bijdragen aan ons welzijn. Als we anderen in gesprekken veroordelen, zullen ze eerder in de verdediging schieten en agressief wor­den. Tjonge, jonge, ga er maar aan staan. Alles waar we zo goed in zijn, dienen we nu los te laten.

Vragen Geweldloze Communicatie

Vraag 1 Wat leeft er in ons? Subvragen Wat leeft er in mij? Wat leeft er in jou? Gevoelens vaststellen Observeer in jezelf wat het gedrag van een ander met je doet. Observeer wat je eigen gedrag met jou doet. Formulering Als jij doet wat je doet, voel ik ……   Vraag 2 Wat kunnen we doen om het leven mooier te maken? Subvragen Wat kan ik doen om jouw leven mooier te maken? Wat kun jij doen om mijn leven mooier te maken? Behoeften vaststellen Welke behoefte van jou wordt niet vervuld door het gedrag van de ander? Welke behoefte wordt niet vervuld door je eigen gedrag? Formulering Ik voel me zo, omdat ik behoefte heb aan …… Verzoek Ik zou graag willen dat je ….. doet.

Uit: De Taal van de Vrede

Dit lijkt heel ingewikkeld dus laten we starten bij vraag 1 om deze methode te begrijpen. Als je hebt geoefend met de tips van Louise Hay, Andrew Newberg en Mark Robert Waldman om jezelf te observeren (zie deel 2), ben je daar in ieder geval al aan gewend. Er komt nu een moeilijkheidsgraad bij, namelijk jezelf in elk gesprek dat je voert waar­nemen om je bewust te worden van wat wel of niet aan je welzijn bijdraagt. Komen er mooie woorden jouw kant uit, dan geeft dat ons meestal een goed gevoel; misschien een beetje ongemakkelijk, maar ze roepen in ieder geval geen angst of agressie op. Observeer vooral wat je voelt als er iets negatiefs gebeurt of gezegd wordt. Let goed op want dit is de instinker. Het gaat namelijk om een emotie of een lichaamssensatie en dus géén gedachte – een oordeel –  over wat de ander zegt of doet. Houd je verre van het maken van  opmerkingen als: ‘ik voel me gemanipuleerd’ of ‘ik voel dit als kritiek’. In geweldloze communi­catie vallen deze begrippen onder oordelen. Gevoelens die aan je welzijn bijdragen zijn bijvoorbeeld opluchting, dankbaarheid, vreugde, inspiratie. Gevoe­lens die niet aan je welzijn bijdragen kunnen zijn verwarring, overweldigd zijn, teleurstelling, boos­heid. Als je deze twee vragen voor jezelf hebt be­antwoord, is het niet zo moeilijk meer om er op een duidelijke manier woorden aan te geven. In plaats van dat je in een vervelend gesprek zegt: ‘ik vind dat je een onbe­schofte grote mond hebt’, zeg je: ‘als ik je zo hoor praten, voel ik me ongemakkelijk en kan ik niet goed luisteren’. Uiteraard is dit een voorbeeld. Het gaat erom wat jij observeert dat er gebeurt en een omschrijving geeft zonder oordeel en daarbij verwoordt welk gevoel dat jou geeft. Je blijft dus volledig bij jezelf.

Er is nog wat meer nodig om zo’n gesprek in goede banen te leiden. Daarvoor dient vraag 2 en is er weer een observatie van jezelf nodig, namelijk om te ontdekken welke behoefte van jou door het ver­toonde gedrag van je gesprekspartner niet wordt vervuld. Let ook hier weer op, want dit is de tweede instinker. Het gaat er namelijk niet om dat je een voorkeur ergens voor hebt of bepaald gedrag ver­langt. Dan ga je name­lijk iets van iemand eisen en dat roept verzet op. Je wilt juist dat iemand iets gaat doen om jouw leven mooier te maken. Als je al hebt gereageerd voordat je je bewust was van jouw onvervulde behoefte, onderzoek je de behoefte die je met je eigen reac­tie probeerde te vervullen. Een behoefte is onder meer waardering, acceptatie, rekening houden met elkaar, respect, ver­trouwen. Vergelijk het maar met je innerlijke waarden. Als we het vorige voorbeeld verder afmaken, dan zou je kunnen vervolgen met: ‘ik heb behoefte aan respect’ of ‘ik heb er behoefte aan dat er rekening wordt gehouden met mijn gevoelens’.

Ben je eenmaal zover gekomen, dan is het tijd jouw behoefte in een verzoek te vertalen. Een duide­lijk verzoek, zonder een zweem van een eis. Hoort de ander er maar iets van een eis in doorklinken, dan werkt het niet en ben je terug bij af. Om het voorbeeld verder af te maken: ‘Ben je bereid om in ons gesprek aan mijn behoefte aan respect te voldoen’. Over het algemeen zal je gesprekspartner als je het goed formuleert met de wetenschap wat het gesprek tot nu toe met je deed en inmiddels bekend met jouw behoefte hieraan willen meewerken.

Aan de hand van het volgende voorbeeld uit mijn eigen praktijk loop ik het proces nogmaals door. Een cliënt heeft een afspraak afgezegd. Eigenlijk komt me dat goed uit, want ik heb mijn tijd heel hard nodig om een deadline voor het schrijven van een boekje te halen. De tijd van de afspraak krijgt dus gelijk een andere bestemming: schrijven. Wat schetst mijn verbazing als deze cliënt op het tijd­stip van de ver­vallen afspraak belt! Als ik haar zeg dat dit gesprek nu niet uitkomt, reageert ze met de woorden maar dit is toch de tijd van de afspraak die ik had?! Op dat moment kon ik niet aardig meer reageren. Ik had haar nota bene laten weten dat ik met een deadline bezig was en het dus geen probleem was dat haar afspraak niet doorging. Ik voelde me in een hoek gedrukt. Ik werd boos, omdat ze zich op­drong (en dat was niet de eerste keer) en zo van mijn op dat moment kostbare tijd gebruik maakte. Achter het afzeggen van de afspraak zat dus een verborgen agenda! Allemaal van dit soort gedach­ten, dus oordelen, gingen door me heen.

Achteraf heb ik er toch wel even over gepiekerd of ik niet empatischer en professioneler had kunnen reageren. Toen ik de eerste vraag van geweldloze communicatie aan mezelf stelde en al mijn oor­delen liet voor wat ze waren, werd me duidelijk dat de actie van mijn cliënt gevoelens van frustratie en boosheid bij mij opriepen. Toen ik de tweede vraag beantwoordde, bleek dat door het gedrag van mijn cliënt niet aan mijn behoeften van eerlijkheid en respect voor mijn tijd was voldaan. Mijn eigen reactie daarop zorgde ervoor dat mijn behoefte om andere mensen zonder oordeel te laten zijn wie ze zijn, niet werd vervuld. Ik had dus nog aardig wat te leren. Ik had heel simpel kunnen volstaan met mijn cliënt te zeggen dat ze de afspraak had afgezegd en ik die tijd een andere bestemming had gegeven. Dat ik merkte dat ik gefrustreerd raakte en zelfs boos werd door haar reactie, omdat ik behoefte heb aan eerlijkheid en respect voor mijn tijd en ik graag zou willen dat ze daar rekening mee houdt. Als ik het zo had gedaan, was ik in contact met mezelf én met mijn cliënt gebleven.

Ik wil er nog even aan herinneren hoe belangrijk het is om jezelf dan niet schuldig te gaan voelen of tegen jezelf te zeggen ach wat ben ik toch stom dat ik me hiertoe heb laten verleiden. Dan voeren we weer oorlog met onszelf. Als we zo’n situatie gebruiken om ons bewust te worden van ons eigen gedrag, zijn we bezig met ons bewust te bekwamen. En ja, het is moeilijk als je bent opgevoed met voornamelijk commentaar op wat je niet goed deed en weinig woorden over wat je juist goed deed. Maar, we zijn nooit te oud om te leren. Zeker niet als het gaat om zowel ons eigen leven als het leven van de mensen om ons heen mooier te maken. Met andere woorden meer vrede in ons eigen leven en dat van anderen creëren. Wie wil dat nu niet.

Vrede vraagt moed

In een regionaal weekblad trof ik een keer een advertentie aan van PAX met de volgende tekst:

Vrede

Wie durft?

Voor vrede is moed nodig. De moed om in vrede te geloven, de durf om iets voor vrede

te doen. We zijn ervan overtuigd dat al die beetjes durf onvermijdelijk optellen tot vrede.

Durf ook mee te doen, met PAX.

Geloven in vrede was één van de kwaliteiten van Nelson Mandela. Weet je nog hoe Madiba over moed dacht? Hij koos ervoor na zijn vrijlating uit de gevangenis in 1990 alle woede, boos­heid en welke andere negatieve emotie hij ook had over wat hem was ‘aangedaan’ achter zich te laten.

Veel mensen vonden dat moedig. Hij niet. Hij zag moed als een keuze. Als hij die keus niet had ge­maakt, dan had hij zichzelf de rest van zijn leven gevangen gezet in zijn eigen destructieve gedach­ten, wist hij. Moed zag hij meer als de manier waarop we op verschillende situa­ties reageren. Dat wil niet zeggen dat hij nooit bang was. Integendeel, maar hij was nooit bang om te zeggen dat hij bang was geweest. Moed was voor hem niet hetzelfde als niet bang zijn, maar leren met angst om te gaan; dat de angst niet de boventoon gaat voeren. Zijn devies was dan ook doe alsof je moedig bent en je wordt niet alleen moedig, je bent het ook.

Als hartcoach en bewust­zijnswerker doe ik mee met PAX. Allereerst door aan mezelf te werken en dat betekent op elk moment bewust te zijn van mijn gedachten en gevoelens. En ja, dat is best een lastige. Maar door te blijven oefenen, en daar hoort vallen en opstaan bij, merk ik dat ik steeds sneller in staat ben me te herstellen als ik uit balans raak. Dat de vrede in mezelf zonder al te veel moeite weer terugkeert. Vanuit die vrede kan ik vervolgens andere mensen helpen vrede in en met zichzelf te krij­gen. Mijn wens is dat steeds meer mensen vrede in hun hart voelen en zo de straf- en belonings­cultuur ontgroeien. Dan zullen steeds meer kinderen die cultuur niet meer hoeven mee te maken, waardoor stapje voor stapje oorlog voeren met onszelf verleden tijd wordt. Onze buitenwereld zal onze spiegel zijn en laten zien hoe we vorderen op een weg naar (innerlijke) vrede.

Doe jij ook mee met PAX, Nelson Mandela, Mahatma Ghandi, Frans van der Lugt, Andrew Newberg, Mark Robert Waldman, Marshall Rosenberg, Louise Hay?

 

Elly de Lezenne Coulander